14. De lerende organisatie
14. De lerende organisatie
Als managers in de top en de teams op de werkvloer steeds meer de competenties krijgen met de vaardigheden van pagina zestien dan verandert hun organisatie. Het wordt een lerende organisatie. Ze werken bijvoorbeeld systematisch in de kenmerken van de Deming-cyclus (pagina twaalf): plan, do, check en act. Een team kan in dit werkstramien al lerend van de eigen ervaringen tot innovatie en excellentie uitgroeien. Resultaat-verantwoordelijke teams veranderen met hun Deming-cyclus hun organisatie of hun bedrijf. Deze bedrijven als lerende organisaties kunnen het maatschappelijk middenveld veranderen, zodat er een lerende samenleving ontstaat. De resultaat-verantwoordelijke teams vormen de basis in deze samenleving en stuwen de verandering.
Kenmerken van een lerende organisatie
Dat kan een verandering zijn op vele aspecten, zoals:
1.Van probleemoplossing naar probleempreventie: Eerst worden in de check-fase alleen maar problemen opgelost. Op den duur is het werk al zo verbeterd dat het team kan gaan werken aan probleempreventie. Het is van reactief pro-actief gaan werken. De oplossing van de problemen bepalen niet meer het werk van het team. Het team voorkomt in het werk problemen. Meer inzet, meer tijd en meer energie komt vrij om aan de kwaliteitsverhoging en effectiviteit van de teamprestaties te werken.
2.Van rivaliteit naar synergie: Elk team maakt een groepsontwikkeling door. Conflicten zijn daarin vaak onvermijdelijk. Het gaat erom de groepsenergie constructief en coöperatief aan te wenden door conflicten goed op te lossen. Pagina twaalf en de bijlagen over communicatiemodellen geven voorbeelden hoe mensen problemen en conflicten kunnen oplossen. Een positieve kijk op de teamleden in de groep is daarbij onontbeerlijk. Synergie is dan mogelijk en dat levert meer kwaliteit en resultaat.
3.Van ‘trial and error’ naar effectief en efficiënt: Eerst weet het team nog niet wat de goede methoden en manieren van werken in hun activiteiten zijn. Na goed en systematisch evalueren komt het team achter de meest effectieve werkwijzen. Na volhoudend evalueren gaat het team niet alleen de goede dingen doen (effectiviteit), maar deze ook steeds beter doen (efficiëntie).
4.Van conserveren naar innoveren: Eerst heeft het team de neiging om vast te houden aan de bestaande werkwijzen of ze zoeken naar zekerheid bij blauwdrukken van experts. Via de ervaring van punt 1, 2 en 3 komt het team erachter dat de goede innovatie een mentale verandering is. Het begint bij ambitie. Het succes van de effectieve communicatie en coöperatie geeft synergie. De synergie opent mogelijkheden naar verbetering en innovatie.
5.Van macht-dwang innovatie naar zelfsturende zelf-veranderende innovatie. Innoveren via blauwdrukken, die topdown bij de teams terechtkomen, zonder dat de teams er aan toe zijn of erom hebben gevraagd, zijn vaak bij voorbaat mislukte innovaties. Ze lukken alleen bij teams die mentaal al veranderd zijn en vanuit die motivatie de topdown innovatie toejuichen. De beste innovatie is de verandering van mensen die door schade en schande wijzer zijn geworden en hebben geleerd van hun fouten, dat is de innovatie via de hiervoor genoemde punten één tot en met vier.
6.Van minimaal naar excellent presteren: Er blijven mensen en soms ook teams die minimaal presteren. Soms kunnen ze niet beter of lopen ze de kantjes ervan af. In de lerende organisatie ontstaan er via de processen van punt één tot en met vijf op den duur excellente teams.
7.Van gelijke beloning naar gedifferentieerde beloning. In ons maatschappelijk systeem vallen alle teams, de excellente en de minimale, onder het zelfde CAO-loon. Voor innovatie en een hogere arbeidsproductiviteit is het goed differentiatie in de beloning aan te brengen. Ongelijke prestaties hoeven niet gelijk beloond te worden. Ere wie ere toekomt. Teams die in hun werk uitnemend presteren verdienen hun beloning. Differentiatie in de beloning betekent dat excellente teams voor hun extra inspanning beloond kunnen worden.
8.Van managementsturing naar zelfsturing: Op den duur is het resultaat-verantwoordelijke team stuurman van de eigen ontwikkeling. Team en management hebben afspraken over prestaties en kwaliteitszorg. Het management vervult daarvoor condities en verleent daarvoor faciliteiten. Zolang de resultaat-gegevens goed zijn, staat het licht op groen voor de zelfsturing van de teams. Als gegevens en resultaten bij een team tegenvallen en vragen oproepen dan springt het licht bij management en team op oranje. Het management stelt zich op de hoogte en intervenieert zo nodig met extra condities of faciliteiten. Als de resultaten onder de maat blijven, springt het licht op rood. Dan intervenieert en coacht het management meer sturend om de resultaten weer op niveau te krijgen.
9.Van grootschaligheid naar kleinschaligheid: Grootschalige bedrijven en publieke instellingen kunnen gemakkelijk in kleinschalige (afdelingen van) resultaat-verantwoordelijke teams worden opgedeeld. De hiërarchie in managementlagen kan worden teruggebracht. De organisatie wordt platter. Er komt formatiegeld van het management vrij voor de kernactiviteiten en voor de beloning van de excellente teams.
De dienstbare overheid
Deze lerende organisaties in de private en publieke sectoren kunnen de dragers zijn van de Europese missie. Ze kunnen bijdragen verlenen aan een duurzame en leefbare samenleving. Voor deze lerende samenleving vervult de overheid de nodige condities: in de gezondheidszorg, het onderwijs, de mobiliteit, de veiligheid, het handhaven van de orde, de sociale zekerheid, werkgelegenheid en woningcapaciteit. Ook in de participatie in de EU, NAVO en de VN vervult de overheid condities om de Europese samenleving zijn missie te kunnen laten vervullen.
De overheid is in zijn rol veranderd van repressief naar dienstbaar en van bevoogdend naar teruggetreden. Ook de meeste politieke partijen hebben zich aan deze rol van de overheid aangepast. Ze zetten in program en activiteiten zich daarvoor in. Zo vervult de politiek condities voor het maatschappelijke middenveld en voor de burger en zijn team. Deze condities en het onderwijs zorgen voor de goed geïnformeerde, verantwoordelijke, communicatieve, kritische en mondige burger die nog meer toegerust is voor zijn missie. Europa heeft deze burger nodig op weg naar duurzaamheid, innovatie en excellentie. Deze burgers zijn zo de gunstige condities waardoor teams, bedrijfsafdelingen en ondernemingen kunnen toegroeien naar uitnemend duurzaam presteren. De conditie om de Europese droom en missie te realiseren.
Europa verkeert zo in de goede positie om de wereld te transformeren. De mensenrechten worden er gerespecteerd. De rechtstaat zorgt voor gelijke behandeling. De democratie heeft de burger invloed op de eigen leefsituatie. Op het werk hoort er aandacht te zijn voor de eigen ontplooiing. Europa heeft vele mogelijkheden voor cultuur en ontspanning. En tenslotte leeft de burger in omstandigheden die van redelijk tot zeer welvarend zijn. Zo is Europa voor de rest van de wereld een voorbeeld en bezorgt het een grote aantrekkingskracht.
De cultuurverschillen in Nederland en Europa representeren die van de wereld. Daarom kunnen de teams in de Europese ondernemende organisaties, instellingen en bedrijven zich in het wereldnetwerk profileren als gids naar een nieuwe wereldsamenleving.
Als de integratie van de culturen en het overbruggen van de tegenstellingen in Nederland en Europa lukt, dan is dat ook mogelijk in de multiculturele wereldsamenleving. Wat Europa lukt kan wereldwijd gerealiseerd worden.
Zo kan de Europese droom een werelddroom worden als de Europese geest van werken overgebracht kan worden op de productieve teams in de andere economische regio’s in de wereld. Zo ontstaat er een wereldnetwerk van teams die hetzelfde doel willen bereiken: een leefbare en houdbare wereldsamenleving.
Via de vijf niveaus voor transformatie vinden de contacten, samenwerking en uitwisseling van ideeën plaats. De transformatiekracht van de EU is de stimulerende spil. Met creativiteit, innovatie en ondernemingszin en met de diensten en producten van de Europese ondernemingen kunnen de Europese burgers en teams veranderend in de wereld hun werk doen.
Ontwaak Europese burger!
Europa steekt in welvaart, cultuur, humaan en sociaal leefklimaat en ondernemende geest gunstig af vergeleken met andere economische regio’s in de wereld. De Europese burger kan met recht zijn zegeningen tellen in de EU. Natuurlijk blijven er mensen die zich beter kunnen vinden in het beeld van Bruce Bawer Terwijl Europa sliep van pagina drie.
Voor mensen met een groot ongenoegen en onbehagen gloren er trouwens zeer gunstige Europese toekomstperspectieven. Allemaal dank zij zijn eigen excellente kenmerken: zijn initiatiefkracht, zijn communicatievermogen, zijn bijdragen aan een goede teamgeest, zijn samenwerkingsvaardigheden, zijn vermogen conflicten te beheersen, zijn vermogen problemen op te lossen, zijn scherpe analyse voor een goede besluitvorming, zijn ambitie, zijn inzet, zijn professionaliteit, zijn culturele belangstelling en zijn ontspannen humor tijdens de borrel. Daarom kan de burger de toekomst zonnig tegemoet zien.
Wat gevaarlijk is dat is het somber toekomstbeeld van de Europese burger. Dat realiseert zichzelf door zijn gebrek aan initiatiefkracht en door het onder de korenmaat zetten van zijn goede vermogens. Zo gaat Europa ten onder. Het Avondland loopt dan ten einde en er is geen Morgenland.
De burger geeft niet zichzelf daarvan de schuld. Zo zit hij niet in elkaar. Hij vindt dat een ander de schuldige is. De afwezige macht in Brussel of de conditie vervullende regering in Den Haag of de politieke partijen die te veel achter de schermen gewetensvol hun werk doen.
Dat is het zondebok-mechanisme. Hij geeft een ander de schuld van zijn eigen onvermogen om te ontwaken en de hand aan de ploeg te slaan.
Maar bedenk dat het Morgenland pas is aangebroken. Het is nog vroeg. We staan pas aan het begin van een nieuwe fase. Europese burger ontwaak en neem uw verantwoordelijkheid. De tijd is rijp. Ga aan het werk en verander met uw collega’s van uw team als Europese burger de wereld. Er is een missie te vervullen en een droom te realiseren.